معرفی رشته علوم تربیتی گرایش آموزش ابتدایی - مقطع کارشناسی

معرفی بنیادین رشته آموزش ابتدایی

پیشینه برنامه درسی رشته آموزش ابتدایی مربوط به تصویب قانون تأسیس دارالمعلمین مرکزی در سال 1297است. برنامه ایـن دوره با تحصیل در رشته علوم تربیتی آغاز شده است. اقدام بعدی در زمینه برنامه درسی معلمان ابتدایی، تصویب برنامـه درسـی دانشسرای مقدماتی در شهریور ماه 1313است. مواد درسی دانشسرا را دروس علوم پایـه و علـوم انسـانی و همچنـین کارهـای دستی و فلاحتی، اصول تعلیم و تربیت و اصول علم اخلاق تشکیل می دادند. در سال تحصیلی 1348-49جدول ساعات هفتگی مواد درسی دانشسراهای مقدماتی بازنگری شد و مواد درسی آن شامل: علوم تربیتی و روانشناسی، زبان و ادبیات فارسـی و روش تدریس آن، علوم ریاضی و روش تدریس آن، علوم تجربی و روش تدریس آن، علوم اجتماعی و روش تدریس آن، علوم دینـی و اخلاق و روش تدریس آن، زبان خارجه، امور تربیتی و هنری، تربیت بدنی و تدریس عملی بود. برنامه مزبور، تا سال ،1358برای پذیرفته شدگان سوم متوسطه نظام قدیم اجرا میگردید.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون دو برنامه درسی یکی توسط مراکز تربیت معلم وابسـته بـه وزارت آمـوزش و پـرورش در سطح کاردانی و دیگری توسط دانشگاهها با عنوان »رشته علوم تربیتی گرایش آموزش پرورش پیش دبسـتانی و دبسـتانی« در سطح کارشناسی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تهیه و اجرا شده است. برنامه درسی کاردانی در سال 59-60با 72واحـد و شامل دروس عمومی به میزان 15واحد، دروس تربیتی 19واحد، دروس تخصصی در هر رشته، 38واحد تصویب شده است. در سال 1372نیز برنامه کارشناسی علوم تربیتی گرایش آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی تدوین و جهت اجـرا بـه کلیـه دانشکده های علوم تربیتی ابلاغ گردید، که مجموع واحد های درسی آن 142واحد و شامل: 21واحد دروس عمومی، 61واحـد دروس اصلی )پایه( و 50واحد دروس تخصصی و 8واحد انتخابی است. این برنامه ها تا سـال 1392مبنـای پـذیرش دانشـجو توسط مراکز آموزش عالی بوده است.

عمر این برنامه ها بالغ بر 20سال است و طبیعتاً تحولات ناشی از یافته های علمی حوزه علوم تربیتی و نیز تغییرات برنامه های درسی دوره ابتدایی طی دهه 80و 90در برنامه های درسی این دوره اعمال نشده اسـت. فاصـله برنامـه درسـی تربیـت معلـم ابتدایی با نیازهای نظام آموزشی و نیز تحولات علمی موجب خواهد شد دانش آموختگان این رشـته، در بـدو ورود بـرای اجـرای برنامه های درسی خود نیازمند آموزش باشند و نتوانند تحولات حوزه علوم تربیتی را دنبـال نماینـد. از ایـنرو ضـروری اسـت در راستای اساسنامه نامه دانشگاه فرهنگیان و جهت گیری های اتخاذ شده در »برنامه درسی ملّی تربیت معلم« این برنامه ها مورد بازنگری قرار گیرد.

منطق برنامه درسی

امروزه استانداردهای یادگیری در سطح جهانی ارتقا یافته و جوامع برای دستیابی به موفقیت، به کسب دانش و مهارت های جدید در عرصه های مختلف نیازمند هستند. در چنین شرایطی، معلمان باید بتوانند همسو با تحولات علمی و متناسب با نیازهای جامعه، توانایی های دانشی و روشی خود را ارتقا داده و موقعیت های یادگیری متنوعی را برای کسب عادات و مهارت های یادگیری مادامالعمر 1توسط دانش آموزان تدارک ببینند. کسب این توانایی در دوران کودکی بیش از هر دوره دیگری دارای اهمیت است؛ چرا که آنچه فرد در دوران نوجوانی و بزرگسالی انجام می دهد، تحت تأثیر تجربیات دوران کودکی است. تحقق این امر تا حد زیادی به کیفیت برنامه درسی معلمان در دوره ابتدیی و چگونگی آماده سازی آنان وابسته است. این فرایند باید به معلمان کمک کند تا عادت »فکور بودن« را در خود تقویت کرده و با دنبال نمودن تحولات علمی و بکارگیری آن در عرصه عمل، نقش خود را به عنوان یادگیرنده مادام العمر در توسعه حرفهای و نیز شناخت استعدادهای دانش آموزان و هدایت آن ایفا کنند.

با عنایت به ضرورت فوق »برنامه درسی دوره کارشناسی پیوسته رشته آموزش ابتدایی« در راستای »بازمهندسـی سیاسـتهـا و بازتنظیم اصول حاکم بر برنامه درسی تربیت معلم با تأکید بر کارورزی و انطباق سطح شایستگیهای حرفهای معلمـان در سـطح ملی و جهانی با مقتضیات الگوی برنامه درسی در نظام تعلیم و تربیت .... «2و »سند ملّی برنامه درسی تربیت معلـم« طراحـی و تدوین شده است. از آنجا که در مبانی نظری سند تحول، نقش معلم در فرآیند تربیت »... کمک به بسط و توسعه ظرفیـت هـای وجودی دانش آموزان و کسب شایستگی های مورد نیاز برای دستیابی به مراتبی از حیات طیبه... «3است، لذا هدف کلی برنامه درسی کارشناسی پیوسته آموزش ابتدایی، توسعه ظرفیت حرفه ای مربیان به منظور خلق فرصت های یادگیری است ،4که در آن امکان بکارگیری تجربیات شخصی و آزادی عمـل یادگیرنـده بـرای دسـتیابی بـه دانـش پایـه، پـرورش مهـارت هـا، باورهـا و گرایشهایی که زمینه ساز عمل و تداوم عمل یادگیرنده در دستیابی به شایستگی های مورد انتظـار در نظـام آموزشـی اسـت، را فراهم میکند.

اهداف/ شایستگی های مورد انتظار در برنامه درسی

انتظار میرود دانش آموخته رشته آموزش ابتدایی بتواند:

.1با کسب توانایی در زمینه روش های تدریس در حوزه های موضوعی دوره ابتدایی راهبردهایی را بـرای حـل مسـائل آموزشی که در فرایند تدریس با آن روبرو می شود، شناسایی کند و نتایج بکـارگیری راهبردهـا را در بهبـود یـادگیری دانش آموزان به همراه ملاک های روشن مورد ارزیابی قرار دهد.

.2تصمیمات قابل دفاعی مبتنی بر اصول و مبانی تربیت اسلامی و یافته های علمی بـرای تاثیرگـذاری مثبـت بـر رفتـار  دانش آموزان و تقویت هویت ایرانی- اسلامی در سطح کلاس درس و مدرسه اتخاذ نماید.

-.3از زبان آموزش برای سازمان دادن فرصت های یادگیری و کمک به دانش آموزان متناسب با ویژگی های آنان در
گروههای مختلف )دانش آموزان با نیاز های ویژه، دانش آموزان تیزهوش و....( به صورت منعطف استفاده کند.
.4برنامه درسی موضوعات مختلف دوره ابتدایی را برای انطباق با ویژگی های بومی و نیازهای یادگیرندگان تحلیل کرده،و بر اساس مفاهیم و مهارت های پایه دوره ابتدایی طرح برنامه درسی را با استفاده از ظرفیت رویکرد تلفیقی درسازمان دادن فرصت های یادگیری یکپارچه، تهیه و اجرا نماید.

.5با بکارگیری اصول و مبانی تربیت اسلامی و یافته ها و روش های علمی راه حل های اثربخشی را برای موقعیتهای تربیتی در سطح کلاس درس/ مدرسه شناسایی و نتایج اجرای آن در بهبود عملکرد حرفهای خود را مورد ارزیابی قرار دهد.

.6با درک فرآیند رشد شناختی و توانایی حل مسئله دانش آموزان در دوره ابتدایی، بتواند ماهیت کسـب تجربیـات دسـت
اول و تبدیل دانش غیر رسمی به دانش سازمان یافته از سوی دانش آموزان را تحلیل و فرصت های یادگیری را بـرای
توسعه توانایی های شناختی آنان تدارک ببیند.

.7از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای خلق/ غنی سازی فرصت های آموزشی/ تربیتی و توسعه توانایی های حرفـهای استفاده نماید.

.8از زبان هنر برای مطالعه و تحلیل موقعیت های تربیتی جهت پرورش ظرفیت هایی چـون قـوه تخیـل، تصـور، تفکـر استعارهای و شهودی در دانش آموزان و توانایی انعکاس احساسات و هیجانات کمک بگیرد.
.9با مشارکت عوامل درگیر در فرایند آموزش/ تربیت تصمیماتی را برای پشتیبانی از یادگیری دانش آمـوزان، کمـک بـه آنان برای حل مشکلات یادگیری و ارتقاء سطح توانایی دانش آموزان اتخاذ کند و از نتایج آن برای نوسازی  تجربیـات شخصی استفاده نماید.

.10با حفظ سوابق و بر اساس شواهد جمعآوری شده، به ارائه بازخورد و تحلیل رفتار آموزشی و تربیتی دانش آموزان اقـدام نماید و به صورت منصفانه درباره وضعیت تحصیلی آنان قضاوت کند.

تعریف دوره

دوره کارشناسی پیوسته رشته آموزش ابتدایی، یکی از دوره های آموزش عالی وزات علوم، تحقیقات و فناوری است که هدف آن تربیت معلمانی است که واجد شایستگی های لازم جهت اشتغال به فعالیتهای آموزشی و پرورشی در دوره ابتدایی باشند.

شرایط و ضوابط کلی پذیرش دانشجو

- دارا بودن مدرک تحصیلی دیپلم و گذراندن دوره پیش دانشگاهی

- قبولی در آزمون ورودی

طول دوره

طول دوره کارشناسی پیوسته رشته آموزش ابتدایی چهار سال است و ارائه واحدها در هر نیم سال براساس آیین نامه آموزشی مربوطه خواهد بود. هر نیمسال تحصیلی شامل 16هفته آموزشی است. برای هر واحد درسی نظری 16ساعت، برای هر واحد  درسی عملی 32ساعت، برای هر واحد درسی کارگاهی 48ساعت و برای هر واحد کارورزی 64ساعت منظور شده است.همچنین ساعت درس کارنمای معلمی )پروژه( به تشخیص استاد راهنما خواهد بود.
واحدهای درسی

تعداد کل واحدهای درسی دوره کارشناسی پیوسته رشته آموزش ابتدایی 150واحد است. از این تعداد 27واحـد دروس عمـومی،15واحد دروس تربیت اسلامی، 18واحد دروس تربیتی و 90واحد دروس تخصصی است

.